Zwykle wszystkie filtry do wody wykorzystywane są do celów uzdatniania wody w domkach jednorodzinnych, zakładach produkcyjnych czy w kotłowniach, niezależnie od wydajności i producenta, zasadniczo zbudowane są identycznie. Taki filtr składa się z następujących głównych komponentów:

(1) Obudowa

Obudowa filtra zazwyczaj składa się z dwóch części: wewnątrz znajduje się polietylenowy pojemnik który zewnątrz jest usztywniony włóknem szklanym. W szczególnych przypadkach mogą być wykonane ze stali nierdzewnej (np. medycyna, procesy technologiczne). Kształt obudowy przypomina cylinder. Kształt ten zapewnia optymalne warunki pracy filtra. Dla stabilności w dolnej części obudowy została zamontowana specjalna podstawa pierścieniowa. W górnej części obudowy mieści się otwór z gwintem do mocowania zaworu wielodrożnego. W obudowach dużych rozmiarów od dołu znajduje się otwór  ułatwiający montaż i naprawę filtra. Podczas pracy filtra dolny otwór zaślepiony jest specjalną zaślepką.

(2) Zawór wielofunkcyjny

Zawór wielofunkcyjny sterujący filtrem jest zaworem wielodrożnym z odpowiednim napędem (elektromechanicznym, hydraulicznym lub innym) oraz z wbudowaną automatyką. Są także wersji filtrów bez automatyki, sterowane ręcznie(opcja). Zadaniem zaworu jest terminowe wyznaczenie procesu regeneracji filtra oraz wykonywania przełączeń strumieni wody wewnątrz filtra w odpowiedniej kolejności według ustalonego programu. Zawór zawsze posiada przyłącze wody surowej, przyłącze wody uzdatnionej z filtra oraz przyłącze do okresowego spustu popłuczyn do kanalizacji w czasie płukania. Taką konstrukcję mają zawory do filtrów bez chemicznej regeneracji. W inny sposób skonstruowane są zawory stosowane w filtrach z chemiczną regeneracją złoża. Mają dodatkowe zewnętrzne przyłącze do zasilania roztworem regeneracyjnym. W tym przypadku zestaw zawiera również zbiornik do przygotowywania i przechowywania roztworu do regeneracji (nie pokazano). W zależności od rodzaju sterownika, który generuje sygnał na początek regeneracji zawory są podzielone na:

– czasowe –  regeneracje odbywają się wg zaprogramowanych cykli czasowych. Sterownik wyposażony jest w  „timer” (elektroniczny lub elektromechaniczny), który w odstępach czasu generuje sygnał na początek regeneracji. Takie głowice są często wykorzystywane w filtracji bez chemicznych roztworów do płukania.

– objętościowe – głowica posiada przepływomierz(licznik wody), który generuje sygnał na regenerację po przejściu przez filtr określonej objętości wody. Głowice takie są często stosowane w filtrach z regeneracją chemiczną. Rzadko spotykane są zawory z regeneracją w zależności od parametrów jakości wody. W skład takich zaworów wchodzą urządzenia do pomiarów jednego lub więcej parametrów wody na wyjściu z systemu. Gdy parametry wody uzdatnionej nie spełniają określonych wymagań (np. zwiększona twardość), wówczas zaczyna się regeneracja. Oczywiście są to systemy dosyć kosztowne i są stosowane przeważnie na dużych obiektach przemysłowych. Żeby spełniać swoje funkcje po przełączeniu strumieni wody wewnątrz filtra, zawór musi być podłączony do systemu rozprowadzającego, który składa się, z kolei, z następnych elementów:

(3)+(4) Dystrybutor wody (od angielskiego „distributor”)

 Jest to rura (3) (zazwyczaj z tworzywa sztucznego), umieszczona pionowo w centrum filtra połączona z koszem rozprowadzającym (4). Jej górny koniec jest podłączony do zaworu.

(4) Kosz rozprowadzający 

W stosunkowo niewielkich filtrach kosz ten (dolna część dystrybutora) (4) wygląda jak plastikowy „koszyk” z dużą ilością szczelin. Ich grubość wynosi do kilkuset mikronów. Głównym zadaniem tego elementu jest – równomiernie rozprowadzenie przepływu wody we wszystkich kierunkach promieniowych oraz odwrotnie, zbiór wody z całej przestrzeni filtracyjnej w zależności od cyklu pracy filtra. Odbywa się to w celu zmaksymalizowania skuteczności filtracji oraz w celu zapobiegania powstawania „stref martwych”. W celu ochrony dolnego kosza rozprowadzającego jest on zawsze pokrywany warstwą specjalnej zasypki, która nazywa się „żwirowym podłożem”.

(5) Podłoże żwirowe

W celu wytworzenia podłoża wykorzystuje się przepłukany i sortowany według granulacji żwir. Dzięki jednolitemu rozmiarowi ziaren żwiru zachodzi proces równomiernego rozkładu przepływu wody w przekroju filtra.

(6) Złoże filtracyjne

Jeśli zawór, obudowę filtra, układ dystrybucyjny, podłoże można porównać do „ciała” filtra (jest ono złożone w większości przypadkach tak samo), to złoże filtracyjne – jest to, bez wątpliwości, jego „dusza”, która definiuje indywidualność każdego typu filtra. Rodzaj złoża filtracyjnego bezpośrednio wpływa na pracę filtra tj. określa szereg problemów, które dany filtr jest w stanie rozwiązać, decyduje również o rodzaju regeneracji (chemiczna lub bez reagenta) jaki powinien być zastosowany. Wybór typu złoża filtracyjnego – zadanie samo w sobie nie jest proste, zależy od wielu czynników, przede wszystkich od wyników badań wody tj. jej parametrów oraz wymaganych parametrów, które trzeba uzyskać. Jednak prawidłowy wybór wypełnienia filtra – to połowa sukcesu. Trzeba jeszcze prawidłowo obliczyć ilość złoża w zależności od wydajności filtra, jego wymiaru , typu regeneracji i właściwości fizyko-chemicznych. Przy obliczaniu uwzględnia się takie parametry jak szybkość filtracji, szybkość płukania złoża, minimalna wymagana wysokość warstwy zasypki, „ekspansja” materiału filtracyjnego podczas płukania i wiele innych parametrów. W zależności od wyników obliczeń wybiera się zasypkę dla każdego z typorozmiarów filtra i odpowiednio wprowadza się oprogramowanie sterownika filtra. Należy również zwrócić uwagę, że wypełnienie może być jak jednoskładnikowe, tj. składające się z jednego rodzaju materiału filtracyjnego, jak i dwu-, a nawet wieloskładnikowe, składające się z kilku rodzajów materiałów filtracyjnych. W ten sposób media filtracyjne mogą być mieszane między sobą lub ułożone warstwami.